Muayene kuruluşları, belirli bir alanda uzmanlaşmış ve tarafsız olarak ürün, hizmet veya sistemlerin uygunluk değerlendirmesini yapan kuruluşlardır. Akreditasyon ise, muayene kuruluşlarının uluslararası standartlara uygun olarak çalıştığını gösteren bir tanımlama sürecidir. Akreditasyon, muayene kuruluşlarının güvenilirliğini ve yetkinliğini artırır, rekabet gücünü yükseltir ve ticari engelleri azaltır.
Muayene kuruluşları akreditasyonu nasıl gerçekleşir ve ne kadar sürer? Bu sorunun cevabı, Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından belirlenen kriterlere ve muayene kuruluşunun durumuna bağlıdır. TÜRKAK, muayene kuruluşlarının akreditasyonu için TS EN ISO/IEC 17020 standardını esas alır. Bu standart, muayene kuruluşlarının yapısı, yönetimi, personeli, ekipmanı, prosedürleri, kayıtları ve raporları gibi konularda gerekli şartları içerir.
ISO 17020 Akreditasyonu İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
ISO 17020 akreditasyonu, muayene kuruluşlarının teknik yeterliliklerini ve tarafsızlıklarını gösteren uluslararası bir standarttır. Bu akreditasyonu almak için gerekli şartlar şu şekilde sıralanır;
- Başvuru yapacak olan muayene kuruluşları, ISO 17020 standardının gerekliliklerine uygun bir yönetim sistemi kurmalı ve işletmeli, muayene faaliyetlerinin kapsamını, prosedürlerini ve yöntemlerini belirlemeli, personelinin niteliklerini, eğitimlerini ve yetkilendirmelerini sağlamalıdır.
- Muayene kuruluşu, muayene faaliyetlerinin tarafsızlığını, bağımsızlığını ve güvenilirliğini etkileyebilecek her türlü çıkar çatışmasından kaçınmalı, muayene faaliyetleri ile ilgili diğer faaliyetleri arasında net bir ayrım yapmalıdır.
- Muayene kuruluşları, muayene faaliyetlerinde kullanacağı ekipmanların uygunluğunu, kalibrasyonunu ve bakımını sağlamalı, muayene sonuçlarının doğruluğunu ve izlenebilirliğini garanti etmelidir.
- Muayene kuruluşu, muayene faaliyetleri ile ilgili tüm kayıtları saklamalı, müşterilerine ve ilgili taraflara şeffaf ve objektif bir şekilde rapor vermelidir.
Muayene kuruluşları akreditasyonu için aşağıdaki adımlar izlenir:
- Muayene kuruluşu, TÜRKAK’a başvuru yapar ve akredite olmak istediği kapsamı belirtir.
- TÜRKAK, başvuruyu değerlendirir ve uygun görürse bir ön değerlendirme yapar. Ön değerlendirme, muayene kuruluşunun TS EN ISO/IEC 17020 standardına uyumunu görmek için yapılan bir ziyarettir.
- Ön değerlendirme sonucunda, muayene kuruluşunun eksiklikleri tespit edilir ve düzeltici faaliyetler için bir süre verilir.
- Muayene kuruluşu, eksiklikleri giderdikten sonra TÜRKAK’a bildirir ve tam değerlendirme için randevu alır.
- Tam değerlendirme, muayene kuruluşunun akreditasyon kapsamındaki faaliyetlerini yerinde gözlemlemek için yapılan bir ziyarettir. Tam değerlendirme ekibi, TÜRKAK tarafından atanan uzmanlardan oluşur.
- Tam değerlendirme sonucunda, muayene kuruluşunun akreditasyon kriterlerine uygunluğu raporlanır ve TÜRKAK’a sunulur.
- TÜRKAK, raporu inceleyerek akreditasyon kararını verir. Akreditasyon kararı olumlu ise, muayene kuruluşuna bir akreditasyon belgesi verilir. Akreditasyon kararı olumsuz ise, muayene kuruluşuna itiraz hakkı tanınır.
- Akredite olan muayene kuruluşu, TÜRKAK tarafından belirlenen sürelerde gözetim ziyaretlerine tabi tutulur. Gözetim ziyaretleri, muayene kuruluşunun akreditasyon şartlarını sürekli olarak sağladığını kontrol etmek için yapılır.
Muayene kuruluşları akreditasyonu süreci, başvuru tarihinden itibaren ortalama 6-12 ay arasında sürmektedir. Bu süre, muayene kuruluşunun hazırlık durumu, akreditasyon kapsamı ve değerlendirme ekibinin bulunabilirliği gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.
